Banken hebben de afgelopen jaren MKB ondernemers opgezadeld met zogenoemde “renteswap” financieringen. Dit artikel zal uitleg geven over de inhoud van het renteswap product, en hoe de problemen zijn ontstaan bij ondernemers.
De banken worden alsmaar rijker over de rug van de ondernemers in de Midden- en kleinbedrijf (hierna MKB). Zij doen dit onder andere door gebruik te maken van zogenoemde rentederivaten waaronder de renteswap. MKB ondernemers ervaren de gevolgen van de aan hen gesleten renteswap producten als uiterst onrechtvaardig. In een aantal gevallen leiden de producten rechtstreeks tot de ondergang van de ondernemer.
Het is belangrijk om eerst goed te begrijpen wat een renteswap nu precies inhoudt. Bij een lening met een renteswap ruilt de ondernemer de variabele (Euribor)rente met de bank tegen een vaste rente met een vaste looptijd. De Euribor-rente is het rentetarief op de geldmarkt waartegen banken onderling geldlenen met een vaste looptijd tot en met één jaar binnen de Europese en Monetaire Unie. Het staat vaak aan de basis van langlopende kredietverstrekkingen en leningen.
De renteswap is een rentederivaat en lijkt op het eerste gezicht een goed financieel product. De problemen zijn gekomen door de dalende marktrente die ervoor zorgt dat er een negatieve marktwaarde ontstaat voor deze leningen. Deze negatieve waarde is de ondernemer verschuldigd in het geval de lening vroegtijdig wordt ingelost. Verder vraagt de bank boven op de ‘vaste’ rente een zogenaamde risico opslag. Deze (variabele)opslag is vaak een probleem voor ondernemers die juist in de veronderstelling verkeerden dat zij een vaste rente hebben afgesproken voor een bepaalde periode. De meeste ondernemers gaan er namelijk vanuit dat het renterisico is afgedekt, hetgeen overigens ook de slogan is waar de banken hun renteswap mee aanprijzen.
De afgelopen tijd is er veel aandacht voor renteswaps die door banken worden verstrekt aan ondernemers. Er wordt veel over geprocedeerd. Daarnaast heeft de AFM een onderzoek gedaan naar deze dienstverlening en daarover een rapport opgesteld: “Aanbevelingen Rentedienstverlening, februari 2014”. Uit dit onderzoek is gebleken dat de dienstverlening van sommige banken op het gebied van rentederivaten aan zowel het professionele als het niet-professionele midden- en kleinbedrijf (MKB) voor verbetering vatbaar is. De AFM belooft ook in haar verslag van het onderzoek, “in de toekomst waar nodig met de individuele banken in gesprek blijven om te bevorderen dat zij de nodige verbeteracties in gang zetten.”
ZEMBLA UITZENDING
Ook het televisieprogramma Zembla heeft op 18 februari 2015 uitgebreid aandacht besteed aan de rentederivaten en in het bijzonder de problemen die de renteswaps bij ondernemers veroorzaakt. Zembla interviewt in haar programma ondernemers die in de problemen zijn geraakt door de renteswaps.
Wat in de uitzending goed naar voren komt en wat wij ook in de praktijk zien is dat de bank de risico-opslag verhoogt omdat de bank van mening is dat zij, door de gegeven omstandigheden, op een zeker moment meer risico lopen dan voorheen. In een aantal gevallen blijkt dat dit verhoogde risico in eerste instantie door de renteswap zelf gecreëerd wordt. Door de dalende rente krijgt de renteswap een negatieve waarde (soms wel 20% van de lening) en de bank telt deze negatieve waarde op bij de schuld. Doordat de schuld aan de bank toeneemt neemt, zo zegt de bank, ook haar risico toe en dus is dat voor de bank een reden om op haar beurt de rente te verhogen. Ook ondernemers die altijd stipt hun rente en aflossingsverplichtingen nakomen overkomt dit. Door de verhoging van de rente kunnen deze ondernemers vervolgens niet meer aan hun verplichtingen voldoen. Gevolg daarvan kan zijn dat de bank het in zekerheid gegeven onroerend goed gaat veilen en de opbrengst veelal ontoereikend is om de volledige schuld terug te betalen. Zowel de bank als de ondernemer gaan dus het schip in. De bank bereikt dan ook met deze verhoging van de rente het omgekeerde effect dan dat zij beoogde. De functie van de bank is immers ondernemers te helpen met ondernemen door het hen door de spaarders toevertrouwde spaargeld in te zetten voor het verstrekken van geldleningen aan ondernemers en tevens om goed op deze centjes te passen. In casu helpt de bank de ondernemer om zeep en verpatst zij ook nog eens de centen van de spaarders.
COLLECTIEVE CLAIMS
Op internet zijn er tal van organisaties te vinden die in verband met de verkochte renteswap producten collectieve claims willen indien tegen banken, voornamelijk tegen de Rabobank. Tot nu toe is er vooral geprocedeerd over de negatieve waarde die ontstaan is doordat de Euribor-rente sterk gedaald is. In dit artikel zal worden ingegaan op een tweede probleem dat veel voorkomt bij ondernemers, namelijk de risico-opslag die bovenop de renteswaprente komt. Deze opslag zorgt vaak voor grote liquiditeitsproblemen omdat de ondernemers deze rentestijging vaak niet voorzien hebben.
VERHOGING RENTE ALS GEVOLG NEGATIEVE WAARDE RENTESWAP
De MKB ondernemer met een renteswap kan door de combinatie van de negatieve waarde van de swap die ontstaat door de dalende Euribor-rente en de verhoging van de risico-opslag geen kant op. Aan de ene kant kan zij de lening niet vervroegd inlossen dan wel herfinancieren (vanwege de renteswap claim die alsdan opeisbaar wordt), anderzijds is zij niet in staat om de verhoging van de risico-opslag (in de praktijk is dit vaak 3 tot 4 procent) op te hoesten.
Daar komt dan nog bij dat de verhoging eenzijdig en veelal zonder enige verantwoording door de bank wordt gedicteerd. De bank beroept zich daarbij dan op vage begrippen als marktomstandigheden, kostenmarges etc, maar verzuimt om ook maar enig inzicht te geven dan wel verantwoording af te leggen in en over de verhoging.
Conclusie
We kunnen concluderen dat de renteswaps bij de MKB ondernemers grote problemen veroorzaken en dat de banken niet bereid zijn om hiervoor een adequate oplossing aan te reiken. De aandacht voor dit probleem is groot in zowel de media als in de politiek maar toch is er de afgelopen tijd nog weinig veranderd. In het volgende artikel gaan wij in op de juridische kansen van de MKB ondernemer als hij de gevolgen van de renteswap wil aanvechten. En wat de aandachtpunten zijn waar de ondernemer dan op moet letten.
Mocht u ook problemen hebben met uw bank met betrekking tot de renteswaps neem dan contact op met Siebert-Becker advocaten voor een vrijblijvend advies.
