De termen bodembeslag en bodemvoorrecht lijken veel op elkaar en worden vaak met elkaar verward. Het is echter goed om deze begrippen goed uit elkaar te halen. In dit blog zal ik deze termen nader uitleggen.
Bodemvoorrecht
Het bodemvoorrecht is geregeld in artikel 21 van de Invorderingswet. Hierin staat omschreven dat de Belastingdienst een voorrecht heeft op alle goederen van de belastingschuldige. Hiermee kan de Belastingdienst zich dus met voorrecht verhalen op het gehele vermogen van de schuldenaar. Conform de wet hebben zerkerheidsgerechtigden, zoals een pand of hypotheekhouder voorrang boven voorrechten. De zojuist benoemde Invorderingswet maakt hier een uitzondering op. Zo geldt dat conform artikel 21 lid 2 van de Invorderingswet, het fiscale voorrecht van, onder meer, loonheffingen en omzetbelastingen sterker is dan een stil pandrecht. Een fiscaal voorrecht gaat boven een stil pandrecht, voor zover dat pandrecht is gevestigd op een zogenaamde bodemzaak. Dit is het bodemvoorrecht, ook wel bodemrecht genaamd.
Bodemzaak
Wat is dan een bodemzaak? Een bodemzaak is letterlijk een roerende zaak die zich op de bodem van een belastingschuldige bevindt en die dient tot stoffering. Hieronder vallen bijvoorbeeld zaken die strekken tot een enigzins duurzaam gebruik van de bodem. Denk bijvoorbeeld in dat kader aan inventaris van een bedrijfsruimte, zoals een bureau, computer of aan een machine. Als hoofdregel dient aangenomen te worden dat inventaris aangemerkt wordt als bodemzaken en voorraden niet. Over wat nu wel en niet een bodemzaak is, wordt veel over gediscussieerd.
Bodemvoorrecht en bodembeslag
Zoals net aangegeven is het bodemvoorrecht sterker dan een stil pandrecht, wat dus betekent dat het bodemvoorrecht geldt in en buiten faillissement. Om het bodemvoorrecht te effectueren, dient de Belastingdienst wel beslag te leggen of dient er sprake te zijn van een faillissement. Ingeval van een faillissement is er namelijk sprake van een alomvattend beslag op alle goederen van de schuldenaar. Buiten faillissement wordt beslag op bodemzaken ook wel een bodembeslag genoemd.
Bodemverhuurconstructie
Omdat het bodemvoorrecht sterker is dan het recht van stille pandhouders (veelal banken of ander vreemd vermogen verstrekkers), dienen zij erop te waken dat, voordat bodembeslag wordt gelegd, zij hun recht omzetten in ofwel een vuistpand ofwel de bodem onder de stil verpande zaken weg te halen via de bodemverhuurconstructie.
De bodemverhuurconstructie houdt in dat de stille pandhouder van de bodemzaken het perceel, te weten de bodem, van de belastingplichtige huurt. Hierdoor zijn de goederen geen bodemzaken meer, omdat zij zich niet meer bevinden op de bodem van de belastingplichtige. Deze constructie is door de Hoge Raad toegelaten.
Bodembeslag en goederen derden
Het is mogelijk dat ten tijde van een bodembeslag, op de bodem goederen van derden bevinden. Denk bijvoorbeeld aan goederen die zijn geleasd of onder eigendomsvoorbehoud zijn geleverd. Derden die menen een recht te hebben op die zaken kunnen zich op grond van de Invorderingswet (artikel 22) melden bij de Belastingdienst. De Leidraad Invordering bepaald hoe de Belastingdienst dergelijke meldingen behandelt. In dat kader wordt een onderscheid gemaakt tussen reëele eigendom en juridisch eigendom. In het eerste geval wordt verstaan dat het goed zowel in juridische als economische zin eigendom is van een derde. In geval van bijvoorbeeld een financial lease of verkoop onder eigendomsvoorbehoud is géén sprake van reëele eigendom.
Advocaat ondernemingsrecht en insolventierecht
HAUT Legal & Tax is een advocatenkantoor dat gespecialiseerd is in het ondernemings- en insolventierecht en curatoren in dienst heeft die een gedegen ervaring hebben op het gebied van bodembeslag en bodemvoorrecht. Mocht u naar aanleiding van dit blog vragen en/of opmerkingen hebben, dan kunt u gerust (vrijblijvend) contact met ons opnemen.
