Vanwege de kredietcrisis worden ondernemers geconfronteerd met verscherpt toezicht door banken. Bij banken bestaat simpelweg minder bereidheid om extra krediet te verlenen als ondernemers hier om vragen. In het ergste geval gaan banken over tot opzegging en beëindiging van de kredietfaciliteit. Altijd dient u advies in te winnen indien u geconfronteerd wordt met een opzegging van de kredietfaciliteit.
De opzegging betekent onder meer dat de ondernemer het bedrag dat hij heeft geleend c.q. het bedrag dat hij ‘rood staat’ dient terug te betalen. Voor een bank geldt echter wel dat zij, onder andere uit hoofde van haar maatschappelijke functie, een bijzondere zorgplicht heeft bij het opzeggen en afwikkelen van een kredietovereenkomst. Een bank dient met andere woorden de belangen van alle betrokken partijen voldoende af te wegen.
Hieronder volgt een korte uiteenzetting over wanneer een bank tot opzegging mag/kan overgaan, wat u hiertegen kunt doen en tevens hoever de zorgplicht van de bank reikt indien zij daadwerkelijk besluit om de kredietfaciliteit op te zeggen.
De basis zijn de Algemene Bankvoorwaarden. Een bank zal de inhoud van deze voorwaarden altijd vermelden teneinde haar bevoegdheid om op te zeggen nader vorm te geven. Veelal zal een bank wel, alvorens zij overgaat tot het opzeggen van een kredietfaciliteit, een interne procedure, alsmede een traject van behoorlijke besluitvorming, doorlopen. Een dergelijke procedure betekent dat een bank in overleg treedt met de ondernemer en hem waarschuwt voor de gevolgen van een schending van een contractuele verplichting uit de kredietovereenkomst. Denk hierbij aan het stelselmatig overschrijden van het kredietlimiet of een aanmerkelijke afname van de kredietwaardigheid van de onderneming. Afhankelijk van de ernst van deze schending dient de bank te onderzoeken of de risico’s van de bank door alternatieve maatregelen kunnen worden verminderd en/of de toekomst van de ondernemer kan worden verbeterd.
De bank zal bijvoorbeeld als voorwaarde stellen voor continuering van de relatie dat nieuwe en/of extra zekerheden worden gesteld. Tevens kan de bank geleidelijk het krediet verlagen, eisen dat achtergestelde leningen worden aangegaan dan wel borgstellingen in privé door aandeelhouders of bestuurders worden gesteld. Ook de frequentie van financiële en bedrijf operationele rapportages zal (tijdelijk) worden verhoogd.
In het algemeen geldt wel dat naarmate de ernst van schending groter is de interne procedure en besluitvorming van de bank sneller zal worden doorlopen. Hierbij zal de Bank erg zorgvuldig te werk gaan, aangezien zij wil voorkomen dat zij door de ondernemer aansprakelijk wordt gesteld en schadeplichtig is.
Zoals hierboven al aangegeven dient de bank bij een opzegging haar redenen aan de ondernemer tijdig mee te delen en dient de bank de belangen van de ondernemer bij de besluitvorming mee te wegen. Tevens dient de bank een redelijke opzegtermijn in acht te nemen. Deze laatste twee aspecten zullen wij hieronder bespreken.
Belangenafweging
Hier speelt de bijzondere zorgplicht van de bank. In een uitspraak van de Hoge Raad is bepaald dat de zorgplicht van de bank zelfs zo ver kan gaan dat de bank verplicht kan worden advies te geven dat tegen haar eigen belang ingaat. Deze specifieke zorgplicht van de bank is tevens verankerd in de Algemene Bankvoorwaarden.
In een arrest van Hof Arnhem is bepaald dat een aantal criteria meespelen bij de opzegging door de bank:
- de duur van de kredietrelatie
- de mate van exclusiviteit en de omvang en het verloop van de kredietrelatie;
- het gedrag en de betrouwbaarheid van de kredietnemer;
- de informatievoorziening door de kredietnemer aan de bank;
- toekomstverwachtingen van de onderneming c.q. de markt waarin de onderneming beweegt;
- is er behoud van werkgelegenheid bij de toekomstplannen van de ondernemer.
Ergo, de ondernemer zal moeten aantonen (overtuigen) dat zij een voldoende solide toekomst heeft en dat de bank geen onaanvaardbare risico’s loopt.
Opzegtermijn
Indien de bank uiteindelijk besluit om de kredietfaciliteit op te zeggen zal de duur van de kredietovereenkomst tussen de onderneming en de bank bepalend zijn voor de duur van de opzegtermijn die de bank dient te hanteren. Indien de ondernemer al ruim tien jaar klant is van de bank zal de opzegtermijn circa zes maanden moeten bedragen. Is de ondernemer daarentegen nog maar net klant van de bank geworden dan zal een opzegtermijn van circa 3 maanden als redelijk worden beschouwd. Ook hier spelen de omstandigheden van het geval een belangrijke rol bij het vaststellen van de duur van de opzegtermijn. Als een bank bijvoorbeeld al enige tijd op de hoogte is van de verslechterde financiële positie van de ondernemer en nalaat actie te ondernemen, zal de zorgplicht van de bank ertoe leiden dat een langere opzegtermijn in acht dient te worden genomen.
Conclusie
In dit artikel hebben wij beschreven dat er diverse redenen voor de bank kunnen bestaan om de kredietfaciliteit met de ondernemer op te zeggen, mits de reden(en) van opzegging voldoende zwaarwegend is (zijn) en deze in voldoende mate opwegen tegen de gerechtvaardigde belangen van de ondernemer. Zoals gezegd heeft de bank een bijzondere zorgplicht ten aanzien van de ondernemer, hetgeen onder andere tot uitdrukking komt in het hanteren van een redelijke opzegtermijn. Voor de ondernemer is het zaak om tijdig te signaleren wanneer zij haar verplichtingen niet meer kan nakomen en de bank om die reden maatregelen treft teneinde haar kredietrisico te beperken. Het is aan de ondernemer om hier tijdig op te anticiperen door bijvoorbeeld structurele verbetervoorstellen voor de toekomst van de onderneming aan te dragen bij de bank en de verbetervoorstellen met cijfers te onderbouwen. Indien de ondernemer niets doet, terwijl de financiële positie van de onderneming niet verbetert, bestaat de kans dat de bank uiteindelijk overgaat tot het opzeggen van de kredietfaciliteit.
Omdat wij naast juridische expertise ook fiscaal-administratiefrechtelijke kennis in huis hebben, kunnen wij u ook bij het formuleren van uw (cijfermatige) verbetervoorstellen assisteren.
